Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Nazım Çavuşoğlu, Avrupa Komisyonu’nun 1151/2012 Numaralı Tarım Ürünleri ve Gıda Maddelerinde Kalite Düzenlemelerine İlişkin Tüzüğü altında Hellim / Halloumi’nin coğrafi işaret tescilinin Kalite Komitesi’nde oy birliği ile onaylanması konusunda açıklamalarda bulundu.
Açıklama şöyle:
“Hellimin, Kıbrıs ürünü olarak tescili bir haktır ve yıllardır bu konuda büyük emekler verilmiştir. Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı olarak, gerek hellimin coğrafi işaret tescili gerekse AB gıda güvenliği standartlarına ulaştırılması ile ilgili gerekli sorumluluğu üstelendiğimizi belirtmek isterim.
Gelinen aşamada, hellimin coğrafi tescili ve Yeşil Hat Tüzüğü doğrultusunda yapılacak ticaret için gerekli beklentiler, net olarak bizlerle henüz paylaşılmamıştır. 2015 yılında iki lider tarafından varılan uzlaşıda, hellimin coğrafi işaret tescili ile ilgili standartların uluslararası denetim kuruluşu olan Bureau Veritas tarafından denetleneceği belirtilmesine rağmen, hem uygulamaya yönelik hem de Yeşil Hat Tüzüğü kapsamındaki denetimlerin ne şekilde gerçekleştirileceği, hangi zeminde yürütüleceği konusundaki belirsizlik sürmektedir. Bu konuda uygulamada sıkıntı yaşanmaması ve gerek sektörün gerekse üreticinin mağdur olmaması için Avrupa Komisyonu ile müzakereler devam etmektedir.
Bu gelişme, ülkemizin gıda standartlarına en üst seviyede ulaşmasına yönelik çalışmalara büyük katkı koyacaktır. Bu doğrultuda küçükbaş süte yönelik teşvik ve ıslah sistemi yeniden düzenlenirken, coğrafi tescile uygun olarak küçükbaş süt üretiminin artırılması için gerekli çalışmalara destek vermeye devam edeceğiz.
Her iki bölgenin de hellimle ilgili geçiş sürecinde yapması gereken pek çok iş olduğunu biliyoruz. Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı olarak, Başbakanlık AB Koordinasyon Merkezi ile işbirliği içinde süreci hızlandırarak, üreticilerimize en rahat şekilde bu sürece uyum sağlamaları yönünde gerekli desteği sürdürme konusundaki kararlılığımız devam etmektir.
2007 yılından itibaren hellimin tescili süreci devam etmektedir. Bu yönde iki paralel süreç izlenmiştir. Biri, hellimin tesciline yönelik süreç, diğeri ise hellimin AB gıda güvenliği standartlarına ulaşması için AB müktesebatına uyum ve Avrupa pazarına ulaştırılabilmesi sürecidir.
Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında hellimin ticaretinin gerçekleşmesi yolunda tüm sektörün ciddi şekilde hazırlanması gerekmektedir. Bakanlığımız, AB uyum çalışmalarına Başbakanlık AB Koordinasyon Merkezi eşgüdümünde 2006 yılından itibaren başlamıştır.
AB Koordinasyon Merkezi’nin, koordinasyonunda Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Kıbrıs Türk Sanayi Odası, Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği, Süt İmalatçıları Birliği ve ilgili paydaşlarla 2015 yılında hellim eylem planı hazırlanıp, uygulamaya konmuştur. Bu çerçevede AB uyum çalışmaları takvimlendirilerek, ivme kazanmıştır. Plan, 5 ana unsur içermekteydi. Bunlardan 1’ncisi AB mevzuatına yasal uyum, 2’incisi hayvan hastalıklarının eradikasyonu, 3’üncüsü süt hijyeni ve çiğ süt kalitesinin artırılması, 4’üncüsü hellimin coğrafi işaret tescil standartlarına uyumun sağlanması ve 5’incisi teşvik sisteminin hellim ticaretine yönelik olarak yeniden düzenlenmesiydi.
2006 itibarıyla AB gıda güvenliği ve veteriner alanında AB uyum süreciyle ilgili ciddi çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda gerekli yasal zemin oluşturulmuştur.
2008 yılında Hayvan Kayıt ve Tanımlama Yasası, 2011 yılında Hayvan Sağlığı yasası, 2012 yılında Hayvan Refahı Yasası, 2014 yılında Genel Gıda ve Yem Yasası ve ilgili tüzükleri, 2017 yılında Veteriner Hizmetler Yasası ve 2019’da Veteriner Tıbbi Ürünleri Yasası onaylanmıştır. Bunlara paralel olarak, Hayvan Sağlığı Yasası altında büyükbaş brucellozunun kontrolü ve eradikasyonu kurallarına ilişkin tüzük, koyun ve keçi cinsi hayvanlarda brusellozun kontrol ve erdikasyon önlemlerine ilişkin tüzük, sığır tüberkülozu tüzüğü, şap hastalığının kontrolü için uyulması gereken kurallar tüzüğü, hayvan hastalıklarının bildirimi tüzüğü yürürlüğe girmiştir.
Hayvan Kayıt ve Tanımlama Yasası Tüzükleri sığır cinsi hayvanların tanımlanması, tescili ve izlenmesi tüzüğü, koyun ve keçi cinsi hayvanların tanımlanması, tescili ve izlenmesi tüzüğü olarak düzenlenmiştir.
Genel Gıda ve Yem Yasası Tüzükleri gıda ve yem hızlı uyarı sistemi tüzüğü, kriz yönetimi ve acil durum önlemleri ile ilgili tüzükten oluşmaktadır.
Veteriner Hizmetleri Yasasında ise hayvansal yan ürünler tüzüğü ve özel veteriner hekimlerin yetkilendirilmesi tüzüğü yürürlüğe girmiştir. Yürütülen projelerde etkin bir sistem oluşturulması amacıyla birtakım düzenlemeler yapılmıştır.
Gerek hayvan hastalıkları gerekse gıda güvenliği denetimleri ile ilgili sürdürülebilir bir yapı oluşturmak için özel veterinerlerden hizmet alınması ve Veteriner Dairesi’nin denetleyici rolünün güçlendirilmesi yönünde gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır.
AB Mali Yardım Programı kapsamında, 2015 yılından bu yana Hayvan Hastalıkları Eradikasyon Projesi yürütülmektedir. Ülkemizde brucella, tüberküloz ve lökoz hastalıklarının önlenmesi ve ortadan kaldırılmasını hedeflenmektedir.
Proje kapsamında brucella ile ilgili ülke genelinde iki tarama gerçekleştirilmiştir. Birinci tur taramada koyun ve keçi taraması yapılmış ve 3335 ari işletme saptanmıştır. İkinci tur tarama kapsamında ise ari işletme sayısı artarak, 3513’e ulaşmıştır. Bu artışla işletmelerimizin yüzde 94’ünün ari olduğu belirlenmiştir.
Tüm yapılan tarama çalışmaları sonunda, sığır işletmelerimiz tüberküloz yönünden test edilerek hastalıktan ari oldukları tespit edilmiştir. Yine ülke çapında şap, koyun keçi vebası, LSD, koyun keçi çiçeği hastalıkları yönünden tarama uygulanmış ve bu hastalıklardan ülkemizin tamamen ari olduğu belirlenmiştir.
Taramalar sonunda, hastalıktan ari çiftliklere sertifika verilmiştir. Yine sözkonusu projenin devamında, önümüzdeki günlerde üçüncü taramanın başlaması hedeflenmektedir.
2021 yılında ülkemizde faaliyet gösteren süt imalatçılarımızın AB gıda güvenliği standartlarında hizmet ve üretim yapabilmeleri amacıyla 3,2 milyon Euro’luk bir gıda güvenliği projesi başlayacaktır. Projenin ana hedefi, süt imalatçılarımızın ve çiftliklerimizin ihtiyaç analizinin yapılarak, AB gıda güvenliği standartlarında üretim yapabilmeleri amacıyla gerekli desteğin sağlanmasıdır.
Hellimin tescili sürecinde uzun ve meşakkatli bir yol izlenmektedir. Hellimin tescili ile ilgili yürütülen bu zahmetli süreçte, işbirliği ve destek için Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık AB Koordinasyon Merkezi başta olmak üzere, ilgili paydaşlara değerli katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
